Φαίνεται ότι η Εκκλησία της Αντιόχειας εξετάζει το ζήτημα της αναγνώρισης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Τουλάχιστον αυτό συμπεραίνει κανείς από τις δηλώσεις της Μόσχας. Στις 21 Δεκεμβρίου, ο Ντμίτρι Σαμπλίν, συντονιστής της ομάδας αλληλεπίδρασης της Ρωσικής Κρατικής Δούμας (κοινοβουλίου) με το συριακό κοινοβούλιο, ανέγνωσε την ομιλία του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Σε αυτήν ο Άσαντ τρομάζει την Εκκλησία της Αντιόχειας με πιθανά «σχίσματα», αλλά διαβεβαιώνει ότι τα σενάρια «που υπήρξαν στην Ουκρανία» δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε αυτήν.
«Ο Άσαντ δήλωσε ότι η Εκκλησία της Αντιόχειας θα παραμείνει ενωμένη και θα υποστηριχθεί σθεναρά από τη συριακή ηγεσία», είπε ο Σαμπλίν μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, μετέδωσε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Interfax-Religion. Σύμφωνα με τον Σαμπλίν, ο Άσαντ σημείωσε ότι, όπως στην Ουκρανία, «γίνεται δουλειά για να δημιουργηθεί δήθεν διάσπαση στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αντιόχειας». Ο Σύρος Πρόεδρος Άσαντ απέτισε φόρο τιμής στον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο όπως και στον Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη. Με τη σειρά του, ο βουλευτής της Κρατικής Δούμας και πρόεδρος της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης της Ορθοδοξίας Σεργκέι Γκαβρίλοφ ευχαρίστησε τον Άσαντ «για τη διατήρηση της χριστιανικής παρουσίας στο συριακό έδαφος».
Τέτοιοι εκφοβισμοί «διάσπασης» μπορεί να σηματοδοτούν την έναρξη της διαδικασίας αναγνώρισης της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο Αντιοχείας. Όπως έγινε με την Κυπριακή και την Ελλαδική Εκκλησία. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, όπου, σύμφωνα με το Πατριαρχείο Μόσχας, «εκατοντάδες ιερείς θέλουν να υπαχθούν στη Ρωσική Εκκλησία σε περίπτωση μη ανάκλησης της αναγνώρισης της Ουκρανικής Εκκλησίας». Παρά το γεγονός ότι κανείς από αυτούς εν τέλει δεν εισχώρησε στη Ρωσική Εκκλησία φαίνεται καθαρά ότι το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί συνεχώς αυτό το σενάριο της «διάσπασης». Όχι όμως πολύ αποτελεσματικά, αν κρίνουμε από τα προαναφερθέντα.
Ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ είναι σύμμαχος του Βλαντιμίρ Πούτιν και, κατά συνέπεια, θα κάνει τα πάντα για να γίνει ευχάριστος στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεδομένου ότι η αναγνώριση της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο Αντιοχείας σαφώς θα ήταν μια κίνηση που θα έπληττε τις φιλοδοξίες και θα εκνεύριζε περαιτέρω το Πατριαρχείου Μόσχας, ο Άσαντ έχει ήδη εξαπολύσει «προειδοποιητικές βολές» κατά του Αντιοχείας για να ευχαριστήσει τους εταίρους του στη Μόσχα.
Τον Οκτώβριο ο θεολόγος Ολεξάντρ Εφρέμενκο σε ένα από τα άρθρα του θεώρησε πιθανή την προσπάθεια της Μόσχας να συγκαλέσει ένα νέο Αμμάν και να τραβήξει σε αυτό και τον Πατριάρχη Αντιοχείας. Ωστόσο αργότερα φάνηκε ότι η Μόσχα δεν βρήκε την απαραίτητη υποστήριξη ούτε καν από αυτόν. Στην Εκκλησία της Αντιοχείας πραγματοποιήθηκε Σύνοδος, η οποία κάλεσε τους χριστιανούς σε ενότητα, γεγονός που υποδηλώνει έμμεση καταδίκη της Ρωσικής Εκκλησία, η οποία νωρίτερα είχε διακόψει μονομερώς την Ευχαριστιακή Κοινωνία με τις Εκκλησίες που αναγνώρισαν την Ουκρανική Εκκλησία. Η σχετική δήλωση δημοσιεύτηκε στις 8 Οκτωβρίου και οι συνέπειές της ήταν τόσο σοβαρές που λίγες ημέρες αργότερα, στις 15 Οκτωβρίου, η Ρωσική Εκκλησία γνωστοποίησε την αναβολή της Αρχιερατικής Συνόδου -που έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο- για την Άνοιξη του 2022.
Μετά από αυτές τις περιπέτειες, ο Πατριάρχης Αντιοχείας συναντήθηκε με εκπροσώπους της Ρωσικής Εκκλησίας. Υποθέσαμε ότι σε αυτή τη συνάντηση οι πράκτορες της Μόσχας προσπάθησαν να πείσουν τον Πατριάρχη Ιωάννη να υποστηρίξει την αντικανονική πρωτοβουλία του Πατριαρχείου Μόσχας. Τώρα πλέον, μετά και τις δηλώσεις του Άσαντ, φαίνεται ακόμα πιο καθαρά η αποτυχία της εκκλησιαστικής διπλωματίας του Πατριαρχείου Μόσχας. Η Ρωσική Εκκλησία δεν μπορεί να βασιστεί στην υποστήριξη του Πατριάρχη Αντιοχείας μέχρι τον Μάιο του 2022, όταν πραγματοποιηθεί η Αρχιερατική Σύνοδος, και χρησιμοποιεί πλέον την κρατική μηχανή του Κρεμλίνου και -μέσω αυτής- τον Άσαντ, για να ασκήσει πίεση στην Εκκλησία της Αντιοχείας.
Ως εκ τούτου, έχουμε λόγους να υποθέτουμε ότι μπορεί το νέο έτος να δώσει στην Ουκρανική Εκκλησία άλλη μία αναγνώριση, μιας εκ των αρχαιοτέρων Εκκλησιών – της Αντιοχείας. Η οποία μάλιστα κατέχει την τρίτη θέση στο Δίπτυχο των Εκκλησιών, μετά το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Αλεξάνδρεια, οι οποίες ήδη αναγνώρισαν την Ουκρανική Εκκλησία.
Είναι πολύ πιθανόν ότι και στην Εκκλησία της Αντιοχείας θα βρεθούν άτομα με «αδυναμία στα ρούβλια» ή απλώς ιδεολόγοι του «ρωσικού κόσμου». Σε κάθε περίπτωση, η Μόσχα θα δράσει με το γνωστό σενάριο, όπως και στις άλλες Εκκλησίες που αναγνώρισαν την Ουκρανική Εκκλησία. Δηλαδή με πάσης φύσεως υποστήριξη της φιλορωσικής πτέρυγας στην Εκκλησία της Αντιοχείας και προσπάθεια διάσπασής της σε δύο κομμάτια. Ταυτόχρονα βέβαια, από τα χείλη των ιεραρχών της Ρωσικής Εκκλησίας το μόνο που θα ακούγεται θα είναι περί «ενότητας της παγκόσμιας ορθοδοξίας».
Του Ιβάν Πετρουσιάκ, Εκκλησιαστικού αναλυτή
© Πνευματικό Μέτωπο Ουκρανίας
