Μνημόσυνο για τα θύματα του Γολοντομόρ, του τεχνητού λιμού που προκάλεσε τον θάνατο εκατομμυρίων Ουκρανών το 1932 – 1933 τέλεσε ο Έξαρχος του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Κίεβο, Επίσκοπος Κομάνων Μιχαήλ το Σάββατο 27 Νοεμβρίου. Την ίδια ημέρα οι Ουκρανοί ανα τον κόσμο τίμησαν τη μνήμη των νεκρών του Γολοντομόρ. Ανάμεσα σε εκείνους που τίμησαν τους νεκρούς του Μεγάλου λιμού ήταν και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Ο Επίσκοπος Μιχαήλ προσευχήθηκε για τους ανθρώπους που υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο δια της πείνας ζητώντας από τον Θεό να τους δεχθεί ως μάρτυρες και να καθαρίσει τους ζωντανούς από την αδιαφορία, την σκληρότητα και τη μη ανεκτικότητα. Μετά την προσευχή ο Έξαρχος κάλεσε τους πιστούς να μεγαλώνουν τα παιδιά τους καλλιεργώντας τους την αγάπη προς τον συνάνθρωπό τους, ώστε να μην επαναληφθούν ποτέ τέτοια εγκλήματα ενώ επεσήμανε ότι το Γολοντομόρ προκλήθηκε τεχνητά από την άθεη σοβιετική ηγεσία.
«Αγαπητοί φίλοι, σήμερα, όπως κάθε χρόνο, θυμόμαστε, ένα από τα πιο τρομακτικά γεγονότα στην ιστορία του λαού μας. Τον περασμένο αιώνα, εκατομμύρια άνθρωποι βασανίστηκαν από την πείνα, βασανίστηκαν σκόπιμα, απάνθρωπα. Και όταν στρεφόμαστε στην ιστορία, πολλοί άνθρωποι αναζητούν τους λόγους για αυτό που συνέβη. Πώς θα μπορούσε ένας καλός, ευσεβής, εργατικός λαός, που από την παιδική του ηλικία είναι συνηθισμένος να εργάζεται -συμπεριλαμβανομένης σκληρής δουλειάς στη γη- να υποφέρει από τέτοια πρωτόγνωρη πείνα; Και εσείς και εγώ βρίσκουμε την απάντηση στην ιστορία – ότι αυτός ο λιμός δημιουργήθηκε τεχνητά από την άθεη ηγεσία. Και είναι μάλλον δύσκολο να βρούμε τα λόγια για να να περιγράψουμε τις πράξεις αυτών των ανθρώπων, που οδήγησαν στο θάνατο εκατομμυρίων. Συχνά, για να τονίσουν κάποια πολύ ανάξια συμπεριφορά λένε ότι αυτή είναι κτηνώδης. Αλλα εδώ δεν πρόκειται για κτηνώδη συμπεριφορά γιατί ούτε τα κτήνη δεν συμπεριφέρονται έτσι. Αυτό είναι μια συμπεριφορά απάνθρωπη, απόδειξη του μίσους που είχαν οι άνθρωποι για τους άλλους ανθρώπους, για την πίστη, για τη ζωή εν γένει. Έχουμε διαβάσει πολλές ιστορίες για το πώς ακόμη και μικρά παιδιά που πήγαιναν στα χωράφια για να μαζέψουν στάχυα μπορούσαν να εκτελεστούν επειδή μονάχα προσπαθούσαν να βρουν κάτι για να φάνε».
Ο Επίσκοπος Κομάνων είπε πως το Γολοντομόρ είναι επιπλέον και μια πρόκληση ώστε να εκτιμούμε αυτά που έχουμε ως δώρα του Θεού. «Είναι ένα τρομερό γεγονός που δεν έχει καμία δικαιολογία ή εξήγηση. Και αυτή η πληγή που αιμορραγεί στο σώμα του λαού μας θα υπάρχει για πάντα. Αλλά δεν είναι μόνο μια συνεχής υπενθύμιση σε μας για όσα έχει περάσει ο λαός μας, αλλά και μια έκκληση να εκτιμήσουμε αυτά που έχουμε. Για να εκτιμούμε την ευημερία που έχουμε όλοι. Άλλοι έχουν λιγότερα, άλλοι έχουν περισσότερα, αλλά δόξα τω Θεώ, δεν πεινάμε. Για να μπορούμε να αγαπάμε κάθε μέρα ως δώρο από τον Θεό, και να θυμόμαστε τι συνέβη στους συνανθρώπους μας και να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσουμε ότι αυτό δεν θα ξανασυμβεί ποτέ. Άλλωστε, το να συμπεριφέρεσαι στους άλλους ανθρώπους με χριστιανική αγάπη, με χριστιανική καλοσύνη, είναι κάτι που γεννιέται στην καρδιά μας. Αυτοί οι άνθρωποι που προκάλεσαν τον φρικτό θάνατο εκατομμυρίων αθώων δεν το είχαν αυτό και η συνέπεια ήταν η γενοκτονία του ουκρανικού λαού», επεσήμανε κατά το κήρυγμά του ο Επίσκοπος.
Ο Επίσκοπος Μιχαήλ κάλεσε τους πιστούς να προσπαθήσουν ώστε να μην επιτρέψουν τέτοια απάνθρωπη αντιμετώπιση προς του άλλους στη ζωή τους. «Θα πρέπει να μεγάλουμε τα παιδιά με την κατανόηση ότι είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε με σεβασμό, με αγάπη τον άλλο άνθρωπο, να εκτιμούμε την ανθρώπινη ζωή η οποία έχει από δοθεί από τον Θεό. Ας μας μάθει αυτό το γεγονός, στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα, να είμαστε άνθρωποι και τότε πια, όταν μάθουμε να είμαστε άνθρωποι, θα μπορέσουμε να μάθουμε να είμαστε καλοί Χριστιανοί» τόνισε ο Επίσκοπος Κομάνων.
«Είθε ο Κύριος να αναπαύσει τις ψυχές των δούλων του, οι οποίοι βασανίστηκαν μέχρι θανάτου μέσω της πείνας από την άθεη εξουσία, να μας βοηθήσει να εκτιμούμε τη ζωή μας, να βοηθήσει να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας μέσα στην αγάπη και ποτέ να μην ξεχνάμε αυτή την βαριά ιστορική κληρονομιά του λαού μας. Αμήν» – είπε κατά την ολοκλήρωση του κηρύγματός του ο Έξαρχος του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Κίεβο.
