Έχει επισημανθεί ήδη ότι αυτή η επίσκεψη είναι ένα εξαιρετικό γεγονός, ιστορικής σημασίας για την Ουκρανία. Για πρώτη φορά η Κεφαλή του Οικουμενικού Θρόνου επισκέφθηκε την Τοπική Ανεξάρτητη Εκκλησία της Ουκρανίας. Όποιος και αν προσπαθούσε να αρνηθεί την αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας, αυτή η επίσκεψη την επιβεβαίωσε ολοκληρωτικά.
Χωρίς υπερβολή, μπορούμε να πούμε ότι η κοινή Λειτουργία των δύο Προκαθημένων στην Αγία Σοφία του Κιέβου ήταν το αποκορύφωμα όλης της διαδικασίας ενοποίησης – αυτοκεφάλου που έλαβε χώρα στην Ουκρανία το 2018 – 2019. Αυτή επιβεβαίωσε σαφώς την ορθότητας των ενεργειών της Κωνσταντινούπολης στο δύσκολο ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα, το οποίο ταλανίζει την Ουκρανία εδώ και σχεδόν 30 χρόνια, λόγω των υπονομευτικών ενεργειών του Πατριαρχείου Μόσχας.
Δεκάδες χιλιάδες ιερείς και πιστοί, καθώς και εκατομμύρια Ουκρανοί που συμμετείχαν στην προσευχή με τον Παναγιώτατο μέσω διαδικτυακών και τηλεοπτικών μεταδόσεων, έγιναν μια ζωντανή μαρτυρία της αγάπης των Ουκρανών για τη Μητέρα Εκκλησία. Αυτή η κοινή προσευχή, η πνευματική ανάταση που έγινε στην Αγία Σοφία του Κιέβου, και η οποία δεν περιγράφεται με λόγια, όπως και η απέραντη θάλασσα χαράς και χαμόγελων στα πρόσωπα των ανθρώπων, είναι ένα αδιαμφισβήτητο επιχείρημα ότι η αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι γενόμενο γεγονός. Είναι πολύ πιθανό ότι όλο αυτό θα δώσει ώθηση στη μελλοντική αναγνώριση της Ουκρανικής Εκκλησίας από άλλες Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, καθώς και για όλους εκείνους που εξακολουθούν να διστάζουν και παραμένουν ενωμένοι με το Πατριαρχείο Μόσχας.
Όσο για το ίδιο το Πατριαρχείο Μόσχας στην Ουκρανία, πρέπει να ειπωθεί ότι όλες οι προβοκάτσιες τους ήταν μάταιες. Είναι αδύνατο να ξεπεραστεί αυτό που έχει ευλογηθεί από τον Θεό. «Διότι ἂν αὐταὶ αἱ ἰδέαι των καὶ ὅσα κάνουν εἶναι ἔργον ἀνθρώπινον, θὰ ἀνατραπῇ, ἐὰν ὅμως εἶναι ἀπὸ τὸν Θεόν, δὲν μπορεῖτε νὰ τὸ ἀνατρέψετε, καὶ μάλιστα μπορεῖ νὰ βρεθῆτε καὶ θεομάχοι» [Πράξεις Αποστόλων 5:38-39].
Αυτά τα λόγια του σοφού Ιουδαίου δασκάλου Γαμαλιήλ, που είπε στους Φαρισαίους που συνωμότησαν εναντίον των αποστόλων, έρχονται στο μυαλό όταν πρέπει να αναλύσουμε τις ενέργειες των οργανώσεων όπων οι «Miriani», που υποκινήθηκαν από την Ρωσική Εκκλησία προκειμένου να δράσουν κατά της επίσκεψης του Οικουμενικού Πατριάρχη. Είναι κρίμα για τους εξαπατημένους ανθρώπους, τους οποίους οι υποκινητές έβγαλαν στο δρόμο για τη δήθεν υπεράσπιση της «νόμιμης Εκκλησίας» και στην πραγματικότητα τους μετέτρεψαν σε θεομάχους.
Φυσικά, πολλοί από εκείνους που διαδήλωσαν κάτω από τους τοίχους του Ουκρανικού Κοινοβουλίου δεν καταλαβαίνουν από θεολογία και δεν γνωρίζουν σε βάθος τις ορθόδοξες διδασκαλίες, και ως εκ τούτου πιστεύουν όλα όσα θα τους πει ο «παπάς της ενορίας» τους. Τέτοιοι άνθρωποι θα πρέπει να ξαναδούν με προσοχή την μετάδοση της εορταστικής Θείας Λειτουργίας. Κατά τη στιγμή της ολοκλήρωσής της, υπήρχε ένα -θα λέγαμε- σημαντικό γεγονός που διέψευσε όλους τους ισχυρισμούς της ρωσικής εκκλησιαστικής προπαγάνδας. Δηλαδή, ότι στο κεντρικό σημείο, στην Αγία Τράπεζα βρισκόταν η εικόνα του Αναστημένου Σωτήρα και όταν -κατά την ανάγνωση κειμένων της Καινής Διαθήκης- οι προκαθήμενοι πέρασαν στην ἄνω καθέδρα, αυτοί κάθισαν στα πλάγια της.
Όλα αυτά αποτελούν απόδειξη ότι, πρώτον, αναγνωρίζουμε και ομολογούμε ότι Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Χριστός, και δεύτερον, η θέση των Προκαθημένων αυτή τη στιγμή είναι απόδειξη της υπακοής τους σε Αυτόν, καθώς και της ισότητας μεταξύ τους. Για αυτό, τα περί αίρεσης παπισμού -για την οποία διατυμπανίζουν οι Ρώσοι εκκλησιαστικοί παράγοντες- δεν υφίστανται και η Ουκρανική Εκκλησία δεν είναι Μητρόπολη του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης αλλά ανεξάρτητη Τοπική Ουκρανική Εκκλησία. Και πολύ σωστά σημείωσε ο Πατριάρχης, ότι το να αντιστέκεται κάποιος σε αυτό είναι σαν να αρνείται την πραγματικότητα. Εκτιμώ ότι αυτές οι μέρες θα βοηθήσουν τους σκεπτόμενους ανθρώπους να το συνειδητοποιήσουν και να ξεφύγουν από τα δίχτυα του «ρωσικού κόσμου».
Εκτός από την χαρά της κοινής Θείας Λειτουργίας, εντυπωσιάζει η παραγωγικότητα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος πραγματοποίησε σειρά συναντήσεων με κρατικούς και θρησκευτικούς λειτουργούς, μίλησε στο 4ο Διεθνές συνέδριο εθελοντών και βετεράνων «Ουκρανία 30. Υπερασπιστές», τίμησε τη μνήμη των πεσόντων στρατιωτών, συναντήθηκε με παιδιά και τους γονείς τους, τίμησε τα θύματα του Γολοντομόρ (της γενοκτονία του ουκρανικού λαού που έκανε το σοβιετικό καθεστώς το 1932 – 1933), πήρε μέρος στους επίσημους εορτασμούς των 30 ετών της ανεξαρτησίας της Ουκρανία, επισκέφθηκε το Σταυροπήγιό του – όπου τέλεσε εσπερινό και ακόμα φύτεψε ένα δέντρο στο πάρκο της πρωτεύουσας, με αφορμή την επίσκεψή του.
Για την κάθε εκδήλωση και συμμετοχή του Παναγιώτατου, τις οποίες αναφέρω, θα μπορούσε να γραφτεί ένα ολόκληρο άρθρο ή και βιβλίο. Θα ήθελα να αναφέρω και τις προσωπικές μου εντυπώσεις από την επικοινωνία μου με τον επιφανή ιεράρχη, τον Πατέρα 300 εκατομμυρίων ορθοδόξων σε όλο τον κόσμο. Είχα την ευκαιρία να μιλήσω μαζί τους στους χώρους του Ιερού Ναού του Αγίου Ανδρέα. Είναι απερίγραπτη εκείνη η αίσθηση ότι μπροστά σου στέκεται ο διάδοχος των επιφανών αγίων όπως ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Πατριάρχης Φώτιος και άλλων, για τους οποίους μονάχα διάβαζα στα βιβλία και έβλεπα στις εικόνες.
Ωστόσο, παρά την τέτοια αξιοσέβαστη ιδιότητα, ο Παναγιώτατος δεν έχει ένα γραμμάριο αλαζονείας, είναι ανοιχτός σε όλους. Ευλόγησε κάθε καλεσμένο του Σταυροπήγιου και ευχαρίστησε καθέναν από αυτούς προσωπικά για το έργο τους για όφελος του Σταυροπήγιου. Όλοι είχαν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν μαζί του και να δείξουν τον σεβασμό και την αγάπη τους.
Συνοψίζοντας τις σκέψεις μου για την επίσκεψη του Πατριάρχη, θα ήθελα να επισημάνω μερικά σημαντικά σημεία. Το πιο σημαντικό είναι ότι παρά τη σφοδρή προπαγάνδα και την αντιπαράθεση εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας και του ίδιου του Κρεμλίνου, η επίσκεψη ήταν επιτυχής. Έδειξε στον Πατριάρχη ότι η Ουκρανία είναι πάντα χαρούμενη να τον υποδεχθεί, με ανοιχτές αγκάλες.
Η από κοινού Θεία Λειτουργία έδειξε σε όλο τον κόσμο ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας έχει δημιουργηθεί, και το καθεστώς είναι νόμιμο και πλήρες. Και ότι και η ίδια η Ουκρανική Εκκλησία είναι ικανή να οργανώσει τέτοιες σημαντικές εκδηλώσεις και να προσκαλεί καλεσμένους τέτοιου επιπέδου. Θυμίζω ότι η Ουκρανική Εκκλησία για πρώτη φορά διεξήγαγε εκδηλώσεις τέτοιους επιπέδου, και τη διεξήγαγε αξιοπρεπώς και σε υψηλό επίπεδο.
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτή η επίσκεψη έδωσε σε όλους μας τη χαρά της επικοινωνίας με τον Παναγιώτατο. Χωρίς υπερβολή, ο Πατριάρχης μας άφησε ένα μέρος της καρδιάς και της ζεστασιάς του, και επίσης μας αποκάλυψε την υποστήριξη και την αγάπη του για την Πατρίδα μας. Είμαι βέβαιος ότι μέσα από τις προσευχές του Παναγιώτατου η Ουκρανία θα κερδίσει σύντομα όλους τους ορατούς και αόρατους εχθρούς και η πολυαναμενόμενη αληθινή ειρήνη μέσα στην ελευθερία θα βασιλεύσει στη γη μας.
Του Ολεξάντρ Εφρέμενκο, θεολόγου
