Η σημερινή εκδήλωση «δημόσιας προσευχής» μπροστά στο Ουκρανικό Κοινοβούλιο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αν εξετάσουμε σε βάθος ορισμένα χαρακτηριστικά της. Εκατοντάδες άτομα συγκεντρώθηκαν στο κέντρο της Ουκρανικής πρωτεύουσας ενώ καθοριστικό ρόλο είχαν ιερείς της Ρωσικής Εκκλησίας, οι οποίοι έφτασαν εκεί μαζί με ενορίτες τους, ακόμα και με μικρά παιδιά. Αρκετοί ήρθαν από την επαρχία με μισθωμένα πούλμαν.
Πρόκειται κατά βάση για τη διαμαρτυρία μιας νεοσύστατης οργάνωσης που αποκαλείται «Miryani» (μτφρ.: κοσμικοί), η οποία εκφράζει με αυτό τον τρόπο την αντίθεσή της για τους «αντεκκλησιαστικούς νόμους που ψηφίζει η Βερχόβνα Ράντα» (έτσι ονομάζεται το ουκρανικό κοινοβούλιο).
Βέβαια λόγος γίνεται για το νομο, βάσει του οποίου η Ρωσική Εκκλησία στην Ουκρανία, η οποία σήμερα αυτοαποκαλείται «Εκκλησία της Ουκρανίας» υποχρεούται να αναφέρει την σχέση της με το Πατριαρχείο Μόσχας στην επίσημη ονομασία της. Και ενώ είναι σαφές ότι η λεγόμενη «Εκκλησία της Ουκρανιας» είναι «παράρτημα» του Πατριαρχείου Μόσχας -ακόμα και ο ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν το έχει παραδεχθεί δημόσια, εντός της Ουκρανίας οι εκπρόσωποι της Ρωσικής Εκκλησίας προσπαθούν να πείσουν μερίδα του πληθυσμού ότι είναι «ανεξάρτητη» Εκκλησία.
Εξετάζοντας λοιπόν την οργάνωση «Miryani» βλέπουμε ότι πρόκειται για κομμάτι ενός ολόκληρου δικτύου οργανώσεων που έχουν ως στόχο να πλήξουν την Αυτοκέφαλη Ουκρανική Εκκλησία και έχουν ενεργοποιηθεί το τελευταίο διάστημα. Οι οργανώσεις αυτές δηλώνουν ότι θα «κατεβάσουν κόσμο» στο δρόμο, υπονομεύοντας με αυτό τον τρόπο την ήδη εύθραυστη κοινωνική ειρήνη στην Ουκρανία. Και βέβαια, η Ρωσική Εκκλησία αντιλαμβάνεται ότι ακριβώς περί αυτού πρόκειται, δηλαδή περί υπονόμευσης, για αυτό δεν εμφανίζεται η ίδια ως οργανωτής των κινητοποιήσεων αλλά βάζει μπροστά τις νεοσύστατες οργανώσεις.
Έτσι λοιπόν η οργάνωση «Miryani», που ιδρύθηκε πριν από τρεις μήνες, ενεργοποιήθηκε ξαφνικά τον Μάιο. Ως εκπρόσωπος της οργάνωσης στα ΜΜΕ εμφανίστηκε ο Βασίλιι Μακαρόβσκι, γνωστός στους «κύκλους των ορθοδόξων». Για την προώθηση του Μακαρόβσκι ως «ισχυρού παράγοντα που παίρνει πρωτοβουλίες για την ένωση των ορθοδόξων της Ουκρανίας» εργάζεται ένα ολόκληρο δίκτυο ρωσικών και φιλορωσικών ΜΜΕ, κυρίως ιστοσελίδων.
Συγκοινωνούντα δοχεία ή απλώς κουβάρι οργανώσεων
Στο «σύμπαν» αυτών των ΜΜΕ, ηγετικό ρόλο παρουσιάζει το τελευταίο διάστημα η οργάνωση – ενημερωτικό μέσο «Ένωση Ορθοδόξων Δημοσιογράφων» (SPJ), στα δημοσιεύματα του οποίου κάνουν συχνά αναφορά τα φιλορωσικά μέσα όταν γράφουν για θέματα Εκκλησίας.
Αν ψάξουμε λίγο θα δούμε ότι ιδρυτές της οργάνωσης «Miryani» είναι δύο άλλες οργανώσεις: Η προαναφερόμενη SPJ και η «Ορθόδοξη Αδελφότητα του Αγίου Ισαπόστολου Πρίγκηπα Βλαδίμηρου». Ταυτόχρονα η «Ορθόδοξη Αδελφότητα του Αγίου Ισαπόστολου Πρίγκηπα Βλαδίμηρου» είναι ιδρυτής και της «Ένωσης ορθοδόξων δικηγόρων», μιας ακόμα οργάνωσης – δορυφόρου της ίδιας ομάδας. Και στις δύο δομές ηγετικό ρόλο έχει ένας άνθρωπος με το όνομα Βισνένσκι Βίκτορ Βίκτοροβιτς. Ο ίδιος μάλιστα είναι και από τους ιδρυτές του SPJ. Έτσι λοιπόν μπορούμε να υποθέσουμε ότι και το «Miryani» είναι κατά πάσα πιθανότητα δημιούργημα του ίδιου του Βισνέβσκι. Η προηγούμενη δράση και τα οικονομικά μέσα που διαθέτει του ο Βισνέβσκι μαρτυρούν ότι πιθανότητα για κάτι τέτοιο είναι μεγάλη.
Ένας «ορθόδοξος επιχειρηματίας» με πολλά ερωτηματικά στο βιογραφικό
Ο Βισνέβσκι παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, αν ψάξει κανείς τα παλαιότερα δημοσιεύματα που υπάρχουν στο διαδίκτυο μπορεί να βρει πολλά στοιχεία:
Πρόκειται για «ορθόδοξο ολιγάρχη» με ρίζες από το Ντόνετσκ της Ουκρανίας. Ο ίδιος εμφανίστηκε στη δημόσια σφαίρα ήδη από την πολυτάραχη δεκαετία του 90’ όταν δημιούργησε την εταιρεία «Μεχάνικ» που ειδικευόταν στην επισκευή εξοπλισμού που χρησιμοποιούν στα ορυχεία. Αργότερα, έγινε ιδιοκτήτης σειράς ορυχείων και άλλων επιχειρήσεων δημιουργώντας τον επιχειρηματικό όμιλο Coal Energy. Μετονόμασε μάλιστα τα ορυχεία του, αλλάζοντας τις παλιές κομμουνιστικές «ονομασίες» σε ορθόδοξες, όπως για παράδειγμα «Σέργιος του Ράντονεζ» και «Ματρόνα Νίκονοβα της Μόσχας».
Κατά τη θητεία του σκανδαλώδους προέδρου Βίκτορ Γιαννουκόβιτς ο Βισνέβσκι εμφανίστηκε στη λίστα των πιο πλούσιων Ουκρανών. ΜΜΕ της εποχής εκτιμούσαν την περιουσία του στα 170 – 250 εκατομμύρια δολάρια. Αναλυτές εκτιμούν ότι το περιβάλλον Γιανουκόβιτς είχε στηρίξει τον Βισνέβσκι, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ανέλιξή του.
Ο Βισνέβσκι θεωρείται ως ένας εκ των πιο σημαντικών δωροθετών της Ρωσικής Εκκλησίας και κτίτορας πολλών ναών της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας στο Ντόνετσκ και σε άλλες περιοχές στα ανατολικά και νότια της χώρας. Οι σχέσεις του στο εκκλησιαστικό περιβάλλον θεωρούνται πολύ σημαντικές επίσης και στις περιοχές του Ντονμπάς που βρίσκονται υπό κατάληψη από τους αυτονομιστές και τον ρωσικό στρατό.
Αφότου ξέσπασε ο πόλεμος το 2014, το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων του Βισνέβσκι έμεινε από την πλευρά που ελέγχουν οι αυτονομιστές. Ωστόσο αυτές δεν επλήγησαν, αντίθετα με τις περισσότερες επιχειρήσεις των περιοχών αυτών που είτε λεηλατήθηκαν είτε «κρατικοποιήθηκαν» από την ομάδα παραστρατιωτικών που παρουσιάζονται ως «κυβέρνηση» των λεγόμενων «λαϊκών δημοκρατιών».
Μπορούμε να υποθέσουμε πως οι παραστρατιωτικοί ντράπηκαν να πειράξουν τις επιχειρήσεις που φέρουν τέτοιες θεόπνευστες ονομασίες. Ή να σκεφτούμε ότι ίσως οι σχέσεις του Βισνέβσκι με την Ρωσική Εκκλησία και με τους εκπροσώπους της στην Ουκρανία όχι μόνο του εξασφάλησαν «άσυλο» αλλά και του επέτρεψαν να συνεχίσει ανενόχλητος τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και να αυξάνει το κεφάλαιό του μέσω πώλησης γαιάνθρακα.
Αυτό μάλιστα έγινε και αντικείμενο ερευνών από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας, χωρίς ωστόσο να προκύψουν στοιχεία που να οδηγήσουν στο δικαστήριο τον Βισνέβσκι. Ίσως εξαιτίας έλλειψης στοιχείων, ίσως και εξαιτίας της στήριξης που είχε ο Βισνέβσκι από τους «συμμάχους» του, στους οποίους τα ΜΜΕ συγκαταλέγουν και τον βουλευτή του ουκρανικού κοινοβουλίου Μαξίμ Εφίμοβ.
«Προθέρμανση» ενόψει της επίσκεψης Βαρθολομαίου
Τα συμπεράσματα που φαίνονται από την εξέταση αυτών των καινούριων φαινομένων, όπως η σημερινή εκδήλωση μπροστά στο ουκρανικό κοινοβούλιο, και την σχέση των διαφόρων νεο-εμφανιζόμενων «ορθοδόξων» οργανώσεων και συλλόγων, είναι πως ένα νέο φιλο-ρωσικό πρότζεκτ αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή. Ακόμα, φαίνεται ότι τα παλιά πρόσωπα που προωθούσαν την φιλο-ρωσική ατζέντα στο εκκλησιαστικό έχουν φθαρεί και σταδιακά αντικαθίστανται από νέα, τα οποία θα προωθούνται στη δημόσια σφαίρα από τα μέσα που διαθέτει η Ρωσική Εκκλησία και οι δορυφόροι της στην Ουκρανία.
Αυτό που βλέπουμε σήμερα και αυτό που πρόκειται να δούμε τις επόμενες ημέρες είναι η «προθέρμανση» αυτού του νέου μηχανισμού. Ωστόσο η πλέον έντονη ενεργοποίηση αυτού του μηχανισμού αναμένεται να τη δούμε στις κινητοποιήσεις που στοχεύουν στην υπονόμευση της επίσκεψης Βαρθολομαίου στην Ουκρανία, στο τέλος Αυγούστου. Αναλυτές εκτιμούν ότι, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία που υπάρχει για τη δράση των ρωσικών μηχανισμών επιρροής στην Ουκρανία, δεν αποκλείεται τα μέλη αυτών των κινητοποιήσεων να πέσουν θύματα επιθέσεων από προβοκάτορες – ρωσικών συμφερόντων, με στόχο την ενοχοποίηση υποστηρικτών της Ουκρανικής Εκκλησίας.
Ανάλυση και δημοσιογραφικές πληροφορίες με στοιχεία από τους Alexandr Yefremenko και Aeksey Kopytko
