Ένα ακόμα περιστατικό δήθεν διώξεών της ανακινεί στα μέσα ενημέρωσης η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείου Μόσχας). Ειδικότερα, πριν από λίγες ημέρες οι ουκρανικές αρχές κατεδάφισαν ένα αυθαίρετο λυόμενο εκκλησάκι που είχε τοποθετηθεί παράνομα σε τοποθεσία που ανήκει σε μουσείο και προστατεύεται από την UNESCO. Στο σημείο βρισκόταν παλιά μια ιστορική και πολύ σημαντική για τους Ουκρανούς εκκλησία. Η Εκκλησία των Δεκάτων είχε χτιστεί το 989 – 996 και καταστράφηκε από τους Μογγόλους κατά την πολιορκία του Κιέβου το 1240.
Σε αυτό λοιπόν το σημείο, ακριβώς δίπλα στα ερείπια του ιστορικού Ναού, χωρίς να έχουν καμία νομική άδεια τοποθέτησαν ένα λυόμενο ναό οι εκπρόσωποι της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας. Οι Ουκρανικές αρχές όχι μόνον έδωσαν τη δυνατότητα στην εν λόγω εκκλησιαστική οντότητα να μετακινήσει το εκκλησάκι κάπου αλλού αλλά και προσέφεραν χώρο όπου θα μπορούσε να τοποθετηθεί νόμιμα. Μάλιστα είχε βρεθεί και δωροθέτης, ο οποίος θα χρηματοδοτούσε τη μεταφορά. Αντ’ αυτού, οι εκπρόσωποι του εν Ουκρανία ρωσικού Πατριαρχείου προτίμησαν να κάνουν άλλο ένα σόου για τα μάτια του κόσμου όταν οι ουκρανικές αρχές εφάρμοσαν τη δικαστική απόφαση για την κατεδάφιση του παράνομου κτίσματος.
Σκόπιμα έφερε την κατάσταση σε αυτό το σημείο…
Τη νύχτα της 17ης Μαΐου, η Εκκλησία των Δεκάτων κοντά στο Μουσείο Ιστορίας της Ουκρανίας στο Κίεβο κατεδαφίστηκε με δικαστική απόφαση. Είχε χτιστεί παράνομα, και ως εκ τούτου δόθηκε χρόνος στην ηγεσία της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (σε ενότητα με το Πατριαρχείο Μόσχας) να αποσυναρμολογήσει την εν λόγω εκκλησία και να την τοποθετήσει σε νόμιμο σημείο. Ωστόσο, ο Επίσκοπος Γεδεών (Χάρον) της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείου Μόσχας), ο οποίος είναι ο ο υπεύθυνος για το συγκεκριμένο ζήτημα, έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες στην αρχή της ρωσικής εισβολής και δεν είχε σκοπό να υπακούσει στην απόφαση του δικαστηρίου.
Αφού η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείου Μόσχας) έχασε την υπόθεση σε όλες τις δικαστικές βαθμίδες (έγιναν πολλά δικαστήρια), οι κληρικοί απομάκρυναν τα πιο πολύτιμα αντικείμενα από τον Ιερό Ναό, αλλά αποφάσισαν να αφήσουν την ίδια την εκκλησία για να δείξουν για άλλη μια φορά μια εικόνα δήθεν «διωγμού της Ορθοδοξίας».
Οι αξιωματούχοι αποφάσισαν να πραγματοποιηθεί η κατεδάφιση αργά το βράδυ προκειμένου να προστατέψουν τους πιστούς που θα έστελνε εκεί ως «ανθρώπινες ασπίδες» η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείου Μόσχας), όπως είχε κάνει και στο παρελθόν. Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με το νόμο, θα μπορούσαν να είχαν συλληφθεί αν παρεμπόδιζαν την κατεδάφιση.
Η κατεδάφιση οποιασδήποτε εκκλησίας ή παρεκκλησίου είναι, φυσικά, μια τραγωδία για κάθε Ορθόδοξο Χριστιανό, ανεξαρτήτως δόγματος. Αλλά η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείου Μόσχας) έφερε σκόπιμα την κατάσταση σε μια τέτοια θλιβερή κατάληξη, αν και είχε την ευκαιρία να αποσυναρμολογήσει την εκκλησία και να την χτίσει αλλού, και τότε η διαμάχη θα είχε επιλυθεί.
Αυθαίρετο κτίσμα σε τοποθεσία ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας
Η συντακτική επιτροπή του Πνευματικού Μετώπου Ουκρανίας γνωρίζει για αυτές τις χαμένες ευκαιρίες της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείου Μόσχας) από αξιόπιστες πηγές. Συγκεκριμένα, η Τατιάνα Σοσνόφσκα, Γενική Διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Ιστορίας της Ουκρανίας την περίοδο 2015-2020, μας βοήθησε να κατανοήσουμε το θέμα. Μας μίλησε για την ιστορία της λεγόμενης «εκκλησίας – περιπτέρου» του Πατριαρχείου Μόσχας στο έδαφος – ιδιοκτησία του μουσείου.
Ειδικότερα, μετά την εμφάνιση της «εκκλησίας – περιπτέρου» στο έδαφος του μουσείου, άρχισε μια αντιπαράθεση μεταξύ της νέας διεύθυνσής του και των εκπροσώπων του Πατριαρχείου Μόσχας. Αρχικά, οι ιερείς, με επικεφαλής τον επίσκοπο Γεδεών, προσπάθησαν να πείσουν την Τατιάνα Σοσνόφσκα για τη «νομιμότητα» της παρουσίας τους, επικαλούμενοι κάποιες επιστολές του προηγούμενου διευθυντή. Ωστόσο, η Σοσνόφσκα επέμεινε στην παροχή επίσημων αδειών. Όπως προβλέπει ο νόμος σε αυτές τις περιπτώσεις.
«Επανειλημμένα τους πρότεινα να υποβάλουν αίτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο του Κιέβου για οικόπεδο στο κέντρο, αλλά σε άλλη τοποθεσία, ώστε να μπορέσουν να μετακομίσουν εκεί», θυμάται η πρώην διευθύντρια. Το 2016, προέκυψε η ευκαιρία να μετακινηθεί το παράνομο κτίσμα με πολιτισμένο τρόπο, με χρηματοδότηση χορηγών. «Ο χορηγός είπε ότι ήταν έτοιμος να να αποσυναρμολογήσει προσεκτικά το κτίριο και να το συναρμολογήσει εκ νέου στο νέο χώρο, έτσι ώστε να μην είναι καν ορατές οι εργασίες στο κτίσμα (όταν θα είχε τοποθετηθεί)», λέει η Σοσνόφσκα.
Με τη βοήθεια του τότε αντιδημάρχου, Ολεξίι Ρέζνικοβ, σχεδιάστηκε να παραχωρηθεί ένα νέο οικόπεδο στο κέντρο του Κιέβου στην ενορία της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείου Μόσχας). «Ο Ρέζνικοβ είπε ότι θα μιλούσε με τον Κλιτσκό (σ.σ. δήμαρχος Κιέβου), αλλά πρώτα έπρεπε να πάρει τη συγκατάθεση της ενορίας», αναφέρει η Σοσνόφσκα. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι της ενορίας απέρριψαν αυτή την πρόταση νομιμοποίησης. «Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να τους πείσω» είχε σχολιάσει με απογοήτευση ο Ρέζνικοβ τότε. «Δηλαδή, το 2016, είχαν την ευκαιρία να μετακομίσουν ήρεμα και να πάρουν όλες τις άδειες σε άλλο σημείο. Αλλά αρνήθηκαν», λέει η πρώην διευθύντρια.
Η Τατιάνα Σοσνόφσκα εξήγησε γιατί η διαδικασία απελευθέρωσης του εδάφους του μουσείου από την παράνομη κατασκευή της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείου Μόσχας) μέσω των δικαστηρίων ήταν εξαιρετικά δύσκολη και παρατεταμένη. Το μουσείο κατέθεσε αγωγή στο Περιφερειακό Διοικητικό Δικαστήριο του Κιέβου. «Η αγωγή εξεταζόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έγιναν πολλά δικαστήρια», θυμάται η πρώην διευθύντρια.
Οι ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών επέμεναν για αποφασιστική δράση κατά της αυθαίρετης κατασκευής, αλλά η Σοσνόφσκα ήθελε να ενεργεί αποκλειστικά εντός του νομικού πλαισίου. «Πρέπει να είμαι ειλικρινής μαζί σας, οι ακτιβιστές της κοινωνίας απαίτησαν απλώς να φέρουμε έναν εκσκαφέα και να κατεδαφίσουμε το κτίριο. Τους έπεισα ότι αυτό πρέπει να γίνει νόμιμα», εξηγεί η ίδια.
Τελικώς, στις 8 Απριλίου 2024, το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ουκρανίας εξείγγειλε συγκέντρωση πόρων για την εφαρμογή της δικαστικής απόφασης της 2ας Οκτωβρίου 2023 για την κατεδάφιση του κτιρίου. Στους εκπροσώπους του θρησκευτικού κτιρίου δόθηκε χρόνος για να συμμορφωθούν οικειοθελώς με τη δικαστική απόφαση.
Αντίδραση στα γεγονότα της 17ης Μαΐου 2024
Η Τατιάνα Σοσνόφσκα αναφέρθηκε σχετικά με την ταχεία και αναίμακτη διαδικασία κατεδάφισης του κτιρίου. Η ίδια θεωρεί πως ο σωστός υπολογισμός κινήσεων και ο περιορισμός του αριθμού των ενημερωμένων προσώπων βοήθησαν στην αποφυγή συγκρούσεων. «Έγινε αθόρυβα, χωρίς αντιπαραθέσεις και χωρίς να δοθεί πάτημα στην προπαγάνδα», κατέληξε η Σοσνόφσκα. Εκτιμά επίσης ότι η διαδικασία κατεδάφισης έγινε αργά το βράδυ καθώς «δεν έπρεπε να γίνει σε ώρα αιχμής ώστε τα αυτοκίνητα να μπορούν να μπαίνουν και να βγαίνουν με ασφάλεια».
Η ίδια απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες ότι η κατεδάφιση σχετίζεται με το γεγονός πως ο Ιερός Ναός υπάγεται στην εν Ουκρανία Ρωσική Εκκλησία: «Αφού το δικαστήριο αποφάσισε να κατεδαφίσει ένα παράνομο κτίριο, αυτό το κτίριο δεν έχει καμία άδεια, δεν έχει λόγο να βρίσκεται εκεί, στην ιστορική περιοχή, στη ζώνη της UNESCO, χτισμένο χωρίς άδειες, και όποιο και αν είναι το δόγμα του, είναι παράνομα χτισμένο».
