Na zaproszenie Prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz Prawosławnego Metropolity Warszawskiego i całej Polski Sawy, pod koniec marca Polskę odwiedzi Jego Świątobliwość Patriarcha Konstantynopola Bartłomiej. Jest on honorowym zwierzchnikiem światowego prawosławia i najwyższym jego przedstawicielem wobec międzynarodowej społeczności.
Wydaje mi się, że może to być wydarzenie dziejowe dla prawosławia w tej części Europy. Według oficjalnego komunikatu Patriarchatu Ekumenicznego, Jego Świątobliwość ma spotkać się w Polsce z uchodźcami z Ukrainy. Od osób z kręgu Dworu Patriarszego wiem, że Bartłomiej ma także spotkać się z najwyższymi władzami RP i możliwe jest także spotkanie z grecką społecznością w Warszawie.
Planowana wizyta ma raczej wymiar polityczny i wpisuje się w ciąg wydarzeń, które na przestrzeni ostatniej dekady miały miejsce w światowym prawosławiu. Nie zapominajmy, że na Ukrainie od lat (a szczególnie od 2019) trwa także konflikt religijny pomiędzy Ukraińską Prawosławną Cerkwią podległą Patriarchatowi Moskiewskiemu, a Prawosławną Cerkwią Ukrainy, która w 2019 roku otrzymała od Konstantynopola Tomos Autokefalii, zyskując administracyjną niezależność. Nadanie autokefalii Kijowowi spowodowało szereg konfliktów wśród innych Lokalnych Cerkwi, który Moskwa zaczęła rozgrywać bazując na swoich politycznych i finansowych wpływach.
Tak więc w prawosławiu ustawiła się oś “rosyjska”- Cerkwie: Jerozolimy, Antiochii, Serbii, Czech i Słowacji, z Moskwą na czele; oraz oś “helleńska” z Cerkwiami: Aleksandrii, Grecji i Cypru, na czele z Konstantynopolem. W trzeciej grupie ulokowały się się Cerkwie mniej lub bardziej zależne od Moskwy czy Konstantynopola, a w tej grupie był też Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (PAKP).
Mimo wcześniejszych perturbacji, ale także pod olbrzymim naciskiem wiernych i duchowieństwa PAKP, polska Cerkiew wydała dzisiaj bardzo jasny i mocny komunikat, potępiając działania Federacji Rosyjskiej i wzywając rosyjską Cerkiew do aktywnego zaangażowania się na rzecz zakończenia wojny. Dlatego w obecnej sytuacji, prawosławie w Polsce stoi przed historyczną szansą odcięcia się raz na zawsze od Russkiego Miru i powrotu do swoich grecko- biznatyjskich korzeni. To wielka szansa dla naszej społeczności, która poprzez napływ tak licznych grup migrantów z Ukrainy stanie się bardzo dużą Cerkwią o strategicznym wręcz znaczeniu dla polskiej społeczności i Rzeczypospolitej.
Przed nami, polskimi prawosławnymi działaczami, politykami i duchownymi stoi duże i ważne wyzwanie- wsparcie PAKP w przyjęciu i asymilacji milionów uchodźców. Wierzę, że polskie państwo i jego liderzy z całej sceny politycznej rozumieją wagę sytuacji, i będą nas wspierać w odbudowie polskiego charakteru prawosławia. Dzisiaj jest to nie tylko polską racją stanu, ale także kwestią przyszłości naszej Cerkwi i jej duchowości.
Warto zauważyć, że w ostatnim czasie kontakty na linii Belweder – Fanar są bardzo żywe i serdeczne. Podczas ostatniej wizyty w Turcji, Prezydent Andrzej Duda spotkał się z Patriarchą Bartłomiejem w jego siedzibie w stambulskiej dzielnicy, Fanarze. Wcześniej zaś, poza protokołem, Patriarcha wziął udział w Marszu Żywych w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Ostatnio tak żywe i dobre kontakty między władzami Polski a stolicą światowego prawosławia miały miejsce w dwudziestoleciu międzywojennym.
Patryk Panasiuk
Prezes Fundacji Hagia Marina i ekspert w Biurze Ministra Obrony Narodowej. Działacz polskiego środowiska prawosławnego specjalizujący się w polityce religijnej i protokole dyplomatycznym Kościoła Prawosławnego. Absolwent teologii Narodowego Uniwersytetu w Atenach (Grecja) oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Aktywnie działający na rzecz kontaktów polsko – greckich oraz inicjator polskiego Festiwalu Ostrobramskiego w Atenach.
Українською мовою читайте тут: Польський релігійний експерт прокоментував візит патріарха Варфоломія до Польщі.
